กาญจนบุรี แกงส้มญวนได้รับการคัดเลือกจากกรมส่งเสริมวัฒนธรรมในกิจกรรม” 1 จังหวัด 1 เมนู เชิดชูอาหารถิ่น” (เมืองกาญจน์)
วันที่ 7 กันยายน 2566 จากประเด็นร้อน แกงส้มญวน (บ้านลิ้นช้าง) ที่ได้รับคัดเลือก 1 จังหวัด 1 เมนู เชิดชูอาหารถิ่น ของจังหวัดกาญจนบุรี ส่งผลให้เกิดการวิพากษ์วิจารกันอย่างหนัก วันนี้ชุมชนบ้านลิ้นช้าง นำโดย นายนพดล กระจ่างฉาย ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 1 บ้านลิ้นช้าง ตำบลปากแพรก อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี พร้อมด้วย นายปราโมทย์ อุ่นจิตสกุล นายกเทศมนตรีเมืองปากแพรก ให้เชิญสื่อมวลชนชิมรสชาติที่หายไปของจังหวัดกาญจนบุรี “แกงส้มญวนบ้านลิ้นช้าง”
นายนภดล กล่าวว่าตนเป็นคนไทยเชื้อสายญวนอยู่ที่นี่เป็นรุ่นที่ 4 แล้ว ชุมชนญวนแห่งนี้ ขอพึ่งพระบรมโพธิสมภารตั้งแต่รัชกาลที่ 3 โดยได้รับพระมหากรุณาธิคุณ ให้อยู่บริเวณริมน้ำแควน้อย โดยนำไม่ไผ่มาผูกเป็นแพ ทำกระต๊อบเป็นที่อยู่อาศัยบนแพ คนทั่วไปจึงเรียกว่า “บ้านแพญวน” ซึ่งแต่เดิมมีอยู่เพียง ไม่กี่หลัง มีอาชีพหาปลาเป็นหลัก เมื่อก่อนอากาศหนาวเย็น โดยเฉพาะกลางดึก และเช้ามืด ซึ่งต้องลงตะคัด เก็บตะคัด จึงทำให้หนาวเย็น จึงนำพริกสด และกะเพราใส่ในอาหาร เพื่อให้รสเผ็ดร้อนจากพริกสดและกะเพรา ให้ความอบอุ่นต่อร่างกาย แกงส้มชนิดนี้ จึงเรียกว่า แกงส้มแพญวน อันหมายถึงคนญวนที่อยู่บนแพชอบกิน ต่อมาเรียกเหลือเพียงแกงส้มญวนเท่านั้น แต่คนรุ่นเก่าๆ ยังเรียกแกงส้มแพญวนอยู่ คนรุ่นหลังแม้ในชุมชนเองก็ไม่ค่อยทำกินแล้ว ด้วยมีอาหารหลากหลายให้เลือก
นอกจากคนเฒ่า คนแก่ ยังทำกินอยู่ แต่หาตามตลาด หรือร้านอาหารทั่วไปไม่มี หากินยาก ต้วัตถุดิบ ที่สำคัญ ในการทำแกงส้มญวน คือ หัวหอมแดง มะเขือเหลือง พริกขี้หนูสด กระปิ เกลือ น้ำปลา ใบกระเพรา ปลาสด จากนำหัวหอมแดง พริกขี้หนูสด กระปิ ใส่ครกตำให้ละเลียด จากนั้น นำหมอใส่น้ำตั้งบนเตาต้มน้ำให้เดือด ใสเครื่องแกงที่ตำแล้ว ใส่ลงในหม้อ รอให้น้ำเดือน จากนั้น ใสมะเขือเหลืองลงไป รอให้น้ำเดือด แล้วใส่ปลาลงไป เมื่อปลาสุกแล้ว ใส่ใบกระเพราลงไป เสร็จแล้วตักใส่จานเสริฟ รสชาติ เปรี้ยว เผ็ด เค็ม ต้องขอขอบคุณ กระทรวงวัฒนธรรมที่มีโครงการนี้ ทำให้แกงส้มญวนได้กลับมาเป็นที่รู้จักอีกครั้ง นักท่องเที่ยว ที่่มาล่องแพสามารถชิมรสชาติแกงส้มญวนได้ แม่ครัวในแพส่วนใหญ่เป็นคนบ้านลิ้นช้าง ทำเมนูนี้เป็นทุกคน และนายกสมาคมชาวเรือ-ชาวแพกาญจนบุรี ได้ส่งเสริมให้แกงส้มญวน (บ้านลิ้นช้าง) เป็นอาหารแนะนำ ในแพล่องทุกหลัง
ด้านนายปราโมทย์ อุ่นจิตรสกุล นายกเทศบาลตำบลปากแพรก กล่าวว่า ได้สั่งการให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง จัดทำโครงการอบรมเชิงปฎิบัติการ ให้กับร้านอาหาร และประชาชนทั่วไป ที่สนใจจะเรียนรู้แกงส้มญวน นอกจากนั้น เทศบาลฯ ได้ทำ MOU กับมหาลัยราชภัฎกาญจน์ ส่งเสริมอัตลักษณ์ชุมชน โดยคณาจารย์จากคณะวิทยาการจัดการเมื่อปี 2563 ทำเป็นสินค้าโอทอป แกงส้มญวนสำเร็จรูป เพื่อรักษาและคงไว้ของแกงส้มชนิดนี้ และสร้างงานสร้างรายได้ สร้างเศรษฐกิจชุมชนต่อไป
เกษร เสมจันทร์ กาญจนบุรี
